Friday, March 25, 2016

Хүннү ба Аттила




Хүннү улсын тухайд
МЭӨ I мянган жилийн тэртээгээс Монгол нутагт олон овог аймгууд зэрэгцэн оршиж ирсэн бөгөөд тэдгээр овог аймгууд Хятадын Хан улс болон Юэчжи зэрэг том аймгуудаас газар нутаг, хүн ардаа хамгаалахын тулд нэгдэн аймгийн холбооны зохион байгуулалтанд оршиж байв. МЭӨ 209 онд Хүннү аймгийн холбооны зонхилогч Түмэн шаньюйн хүү Модун аймгийн холбоогоо өргөжүүлэн тэлж, Төв Азийн түүхэнд нүүдэлчдийн анхны төрт улсыг байгуулан өөрийгөө Хүннү улсын хаан буюу шаньюйд өргөмжилжээ. МЭӨ III зууны үед Хүннүгийн зүүн талд орших Дунху аймгийн холбоо, баруун урд орших Юэчжи аймгийн холбоо ихээхэн хүчирхэг байсан ба Хүннү улс байгуулагдан хүчирхэгжих шинжтэй болсонд ихэд эмээж байв. Хүннү улс Модун шаньюйн үед ихэд хүчирхэгжин Дунху, Юэчжи аймгийн холбоодыг довтлон доройтуулж, өнөөгийн Монголын умард хэсэг дэх малчин, цаатан, анчин, гөрөөчин овог аймгуудыг эзлэн газар нутгаа Байгал нуур хүртэл тэлжээ. Түүнчлэн баруун зүгт довтолж одоогийн Казахстан улсын газар нутагт оршин амьдарч байсан нүүдэлчин малчин Усунь аймаг болон Дорнод, Өрнөд Туркестаны 36 том, жижиг хотуудыг байлдан эзэлж, Хүннү улсын эрхшээлд оруулсан билээ. Хүннү улс нь Монгол, Түрэг, Манж-Тунгус, Иран /Юэчжи/ зэрэг Урал-Алтай, Энэтхэг-Европын язгуурын янз бүрийн хэлтэй аймаг овгуудаас бүрэлдэж байв.

Tuesday, March 22, 2016

Н. М. Пржевальский- Монгол орноор



Н. М. Пржевальский 1839 оны 3 дугаар сарын 31-нд Смоленскийн Кимборово тосгонд төрсөн бөгөөд Оросын аялагч, байгал судлаач, Оросын газарзүйн нийгэмлэгийн жинхэнэ гишүүн. Тэрээр Төв азид 5 судалгааны аялал зохион байгуулсан бөгөөд 1878 онд Шинжлэх ухааны академийны хүндэт гишүүн, 1886 онд хошууч генерал цол хүртжээ.

Тэрээр 1855 онд Смоленскийн гимназыг дүүргээд Москвагийн Рязанын явган цэргийн ангид унтер офицер бол дараа нь Полоцкийн ангид шилжжээ. Тэндээсээ Ерөнхий штабын сургуульд элсэн оржээ. Академиа төгсөөд Польшруу томилогдож Варшавын юнкерийн сургуульд түүх- газарзүйн багшаар ажиллаж байжээ. Энэ үеэс тэрээр Африкийн аялагч судлаачдын нээлт, тэдний ажлыг сонирхон судлаж эхэлжээ. 1867 онд Төв азийн Уссурын хязгаарт судалгааны баг зохион байгуулан ажиллажээ.

Tuesday, February 16, 2016

Халх голын дайн



1.      Халхын голын дайны эхлэл
1927 онд Японы эрх баригчид Азид хүч түрэмгийлэх зорилгоо тодорхойлсон “Танакагийн мемарандум” хэмээх баримт бичгий баталсан байна. Японы эрх баригчид Манжуур, Монголын газар нутаг руу санаархаж байсан нь Манжуураар Ази, Европыг холбосон төмөр зам өнгөрдөгийн дээр байгалийн баялаг ихтэй нутаг байсанд оршино.

Monday, January 25, 2016

Монголчуудыг Монголжуу, Монгол улсыг олон ястны болгосон нь


                                                          Др. Л. Мөнх-Эрдэнэ  (Австрийн ШУА)

Удиртгал

Монгол улсыг сэргээн байгуулагчдын нэг үндсэн зорилго нь Монголчуудын үндсийг хамгаалах явдал байсан билээ. Монголчууд “язгуурын нэгэн өвөг овгийн” (Очир, Пүрвээ 1982: 279, 142), “нэгэн угсааны яс махны төрөл”, “нэгэн үндэсний тул” “зүй нь жаргавч, зововч төрөвч үхэвч хамт болбаас зохино” (Магсаржав 1994: 41-2, 55) гэж тэд үзэж байжээ.  Тэдний хувьд Монголчууд бусдаас ангид “сургаал, шашин, хэл бичиг, үсэгтэй” (Магсаржав 1994: 41, 19) байлаа.